Co to jest PPK i czy warto z niego skorzystać?

Wiele osób planujących regularne oszczędzanie na przyszłość musi odpowiedzieć sobie na pytanie: PPK – co to jest? Temat systemu oszczędzania, jakim są Pracownicze Plany Kapitałowe, budzi duże zainteresowanie zarówno wśród pracowników, jak i ich pracodawców, którzy współuczestniczą w gromadzeniu środków na emeryturę. W przestrzeni publicznej obecne są różne opinie odnośnie do tego rozwiązania, jednak nie wszystkie z nich są wygłaszane w oparciu o wiedzę dotyczącą jego funkcjonowania. Dlatego w niniejszym artykule wyjaśnimy między innymi: na czym polegają Pracownicze Plany Kapitałowe, jak działają, kto w nich uczestniczy, a także czy warto wziąć je pod uwagę w kontekście odkładania pieniędzy na przyszłość.

Pracownicze Plany Kapitałowe – co to jest?

Rozważania na temat PPK należy rozpocząć od wyjaśnienia, co to jest za rozwiązanie i jakie są jego podstawowe założenia. Pracownicze Plany Kapitałowe (PPK) są powszechnym systemem oszczędzania dla pracowników, który jest realizowany wspólnie z pracodawcami i państwem. Jego podstawowym celem jest regularne gromadzenie oszczędności przez uczestników programu do momentu osiągnięcia przez nich odpowiedniego wieku, tj. 60 lat. W tym momencie może nastąpić wypłata zebranych środków lub decyzja o ich dalszym oszczędzaniu.

Pracownicze Plany Kapitałowe były stopniowo wdrażane w firmach od 2019 roku. Ostateczny termin, w którym pracodawcy byli zobligowani do wprowadzenia PPK, był uzależniony od poziomu zatrudnienia w dany przedsiębiorstwie. Im wyższa liczba zatrudnionych osób, tym szybciej dana organizacja musiała wdrożyć nowy system oszczędzania. Tym sposobem w 2021 roku nastąpił czas, w którym uruchomienie Pracowniczych Planów Kapitałowych było obligatoryjne dla firm zatrudniających poniżej 20 osób.

Czy uczestnictwo w PPK jest obowiązkowe?

System Pracowniczych Planów Kapitałowych działa w oparciu o poświęconą im ustawę z dnia 4 października 2018 r.. Zgodnie z nią zadaniem pracodawcy jest zawarcie dwóch umów: w imieniu i na rzecz pracowników o prowadzenie PPK, a także o zarządzanie PPK z uprawnioną do tego instytucją finansową. Od firm wymagane jest również zajęcie się wszystkimi formalnościami związanymi z PPK oraz spełnienie obowiązku informacyjnego względem zatrudnionych osób. Co istotne, pracownicy nie muszą brać udziału w tym systemie oszczędzania – uczestnictwo w Pracowniczych Planach Kapitałowych jest zupełnie dobrowolne. Należy jednak zwrócić uwagę na kilka ważnych kwestii.

• Pracownicy między 18 a 55 rokiem życia są automatycznie zapisywani do PPK – aby część ich wypłaty nie była potrącana na ten system, są oni zobligowani do złożenia rezygnacji z udziału w programie.
• W przypadku pracowników po 55 roku życia chcących brać udział w Pracowniczych Planach Kapitałowych konieczne jest samodzielne zgłoszenie chęci uczestnictwa w tym systemie.
• Czas obowiązywania deklaracji o rezygnacji z PPK jest ograniczony i trwa 4 lata. Oznacza to, że jeśli pracownik nie zmieni zdania odnośnie do uczestnictwa w programie, to co 4 lata musi zadeklarować rezygnację z udziału w nim. Warto przy tym podkreślić, że pracodawca jest zobligowany na początku każdego takiego okresu do poinformowania pracowników o tym, że wpłaty na PPK będą ponownie dokonywane.
• Uczestnicy PPK mają prawo do zrezygnowania z udziału w systemie w dowolnym momencie. Wyjście z programu przed ukończeniem 60 roku życia wiąże się jednak z tym, że zgromadzone oszczędności będą uszczuplone m.in. o sumaryczną kwotę, którą wpłaciło państwo. Od tej zasady obowiązują jednak wyjątki, o których piszemy w sekcji poświęconej regułom dotyczącym wypłaty środków z PPK.

Jakie podmioty są zwolnione z zawierania umów o zarządzanie PPK?

W regulacjach dotyczących Pracowniczych Planów Kapitałowych są ujęte podmioty, w przypadku których nie ma obowiązku zawierania umów o zarządzanie PPK. Należą do nich między innymi:

• mikroprzedsiębiorcy, których pracownicy w komplecie złożą deklarację o rezygnacji z dokonywania wpłat do PPK,
• przedsiębiorcy, którzy prowadzą Pracownicze Programy Emerytalne i spełniają określone warunki – naliczają i odprowadzają składki podstawowe do PPE w wysokości minimum 3,5% wynagrodzenia, a także co najmniej 25% zatrudnionych przez nich pracowników przystąpiło do PPE,
• osoby samozatrudnione, które nie zatrudniają dodatkowo pracowników.

Posiadając podstawową wiedzę na temat założeń tego programu, możemy odpowiedzieć na pytanie: PPK – co to jest i na czym polega? Aby jednak lepiej zrozumieć funkcjonowanie tego systemu, należy szczegółowo go przeanalizować, co uczynimy w dalszej części artykułu.

PPK – jak działa ten system?

Sednem funkcjonowania systemu Pracowniczych Planów Kapitałowych jest wsparcie pracowników w oszczędzaniu pieniędzy na emeryturę. Środki zgromadzone w ramach tego systemu mają charakter prywatny i mogą być wypłacone po osiągnięciu wieku emerytalnego przez uczestnika programu. Warto dodać, że w razie śmierci osoby odkładającej pieniądze w PPK zebrana tam suma podlega dziedziczeniu. Aby jednak spadkobierca otrzymał ją w formie pieniężnejmusi wystąpić w tym celu z odpowiednim wnioskiem. W innym wypadku kwota zebrana na koncie spadkodawcy zasili rachunek PPK spadkobiercy.

Kto może zostać uczestnikiem Pracowniczych Planów Kapitałowych?

Pracownicze Plany Kapitałowe to program skierowany do osób pełnoletnich mających zatrudnienie na umowach, od których istnieje obowiązek odprowadzania składek emerytalno-rentowych. Do tego grona zalicza się:

• pracowników zatrudnionych na podstawie: umowy o pracę, spółdzielczej umowy o pracę, powołania, wyboru lub mianowania,
• członków rad nadzorczych, którzy są wynagradzani z tytułu pełnienia takiej funkcji,
• osoby fizyczne, które wykonują pracę nakładczą,
• osoby fizyczne, które pracują w oparciu o: umowę agencyjną, umowę zlecenie, bądź inną umowę o świadczenie usług,
• członków rolniczych spółdzielni produkcyjnych bądź spółdzielni kółek rolniczych,
• osoby pobierające zasiłek macierzyński lub zasiłek w wysokości zasiłku macierzyńskiego,
• osoby, które przebywają na urlopie wychowawczym.

Przypomnijmy również, że osoby między 18 a 55 rokiem życia są automatycznie zapisywane do PPK (z możliwością rezygnacji), a osoby między 55 a 70 rokiem życia mogą osobiście wnioskować o zawarcie umowy o prowadzenie PPK w ich imieniu. Co należy podkreślić, uczestnik PPK może zrezygnować z odprowadzania składek na ten system, a w późniejszym czasie zmienić zdanie i ponownie do niego przystąpić. Po ukończeniu 70 roku życia nie ma możliwości przystąpienia do PPK, ale można kontynuować uczestnictwo w tym programie, jeśli brało się w nim udział wcześniej.

Jak wyglądają wpłaty na PPK i kto je uiszcza?

Jedną z przyczyn atrakcyjności Kapitałowych Planów Pracowniczych jest to, jak wygląda system wpłat w przypadku tego programu. Co najważniejsze, wpłaty na PPK pochodzą z aż trzech źródeł:

• od pracownika,
• od pracodawcy,
• z budżetu państwa.

W przypadku każdego z tych podmiotów kwestia wpłat jest uregulowana inaczej.

• Co do zasady wpłata podstawowa uiszczana przez pracownika wynosi 2% jego wynagrodzenia. Jeżeli jednak jego wynagrodzenie (z różnych źródeł) w danym miesiącu będzie niższe bądź równe kwocie odpowiadającej 120% minimalnego wynagrodzenia, to wtedy składka może być niższa, jednak nie ma możliwości by wynosiła mniej niż 0,5% wynagrodzenia. Warto zaznaczyć, że w tym przypadku pracownik może samodzielnie zadeklarować dodatkową wpłatę, ale nie może ona przekraczać 2% jego wynagrodzenia.
• Pracodawca jest zobowiązany do tego, aby uiszczać wpłatę, której podstawowa wysokość wynosi 1,5% wynagrodzenia pracownika. Istnieje także możliwość zadeklarowania przez firmę wpłaty dodatkowej, przy czym jej maksymalny pułap to 2,5% wynagrodzenia pracownika.
• Państwo raz w roku dopłaca uczestnikowi programu 240 złotych na jego rachunek PPK. Do tego jest jednak niezbędne spełnienie określonych warunków. Poza tym z budżetu państwa pracownik dostaje jednorazową wpłatę powitalną o wysokości 250 złotych.

Czym są umowy o zarządzanie oraz o prowadzenie PPK?

Pracodawcy są zobowiązani do zawarcia umów o zarządzanie i prowadzenie PPK z jedną z uprawnionych do tego instytucji finansowych. W przypadku umowy o zarządzanie PPK wybór instytucji finansowej musi odbywać się w porozumieniu z zakładową organizacją związkową lub w porozumieniu ze specjalnie wyłonioną w tym celu reprezentacją osób zatrudnionych. W trakcie podejmowania decyzji dotyczącej wyboru instytucji mającej zarządzać PPK należy wziąć pod uwagę m.in. proponowane przez nią warunki zarządzania kapitałem gromadzonym w ramach PPK oraz doświadczenie w zarządzaniu funduszami inwestycyjnymi lub emerytalnymi.

Umowa o prowadzenie PPK w imieniu i na rzecz osób zatrudnionych w firmie może zostać zawarta z funduszem inwestycyjnym zarządzanym przez:

• towarzystwo funduszy inwestycyjnych (TFI),
• zakład ubezpieczeń,
• powszechne towarzystwo emerytalne (PTE),
• pracownicze towarzystwo emerytalne.

Co istotne, podmiot prowadzący PPK musi spełniać szereg dodatkowych wymogów, wśród których wyróżnić można np. minimum trzyletnie doświadczenie w obszarze zarządzania funduszami inwestycyjnymi.

Na czym polega zarządzanie środkami gromadzonymi w PPK?

Wpłaty wnoszone przez pracownika, pracodawcę oraz państwo są gromadzone na kontach PPK. Za zarządzanie nimi odpowiada określona instytucja finansowa wybrana przez pracodawcę spośród uprawnionych do tego podmiotów. Kapitał zgromadzony na kontach jest inwestowany w tzw. fundusze zdefiniowanej daty. Ich cechą charakterystyczną jest zmieniająca się polityka inwestycyjna wraz z wiekiem uczestników PPK. Wraz z upływającymi latami modyfikacjom będzie ulegać struktura portfela inwestycyjnego – zwiększany będzie udział instrumentów finansowych o niskim ryzyku inwestycyjnym, a zmniejszany będzie udział instrumentów o wyższym ryzyku.

Na jakich zasadach odbywa się wypłata środków z PPK?

Każdy Pracowniczy Plan Kapitałowy pozostawia uczestnikowi decyzję dotyczącą tego, co ma stać się z jego rachunkiem PPK. Wyboru tego dokonuje się po ukończeniu 60 roku życia pomiędzy wypłatą zgromadzanych środków, a dalszym oszczędzaniem w PPK. Jeśli podjęta zostanie decyzja o wypłacie środków, to pozostaje jeszcze do ustalenia kwestia sposobu, w jaki zostanie ta procedura zrealizowana.

• Jeżeli uczestnik zdecyduje się na jednorazową wypłatę 25% zgromadzonych środków, a także rozłożenie pozostałej kwoty na minimum 120 miesięcznych rat, to przyznana mu zostanie ulga, dzięki której uniknie podatku od zysków kapitałowych, czyli tzw. podatku Belki.
• Innym rozwiązaniem jest złożenie wniosku o wypłatę pozostałych środków w innej liczbie rat, w tym także jednej racie obejmującej pozostałe 75% zebranego kapitału. W takiej sytuacji opłacenie podatku od zysków kapitałowych jest konieczne.

Warto dodać, że istnieje także możliwość dokonania tzw. wypłaty transferowej w postaci przeniesienia środków m.in. na polisę ubezpieczeń.

Z uwagi na to, że uczestnictwo w PPK jest dobrowolne, decyzję o wypłacie pieniędzy zebranych w programie można podjąć w dowolnej chwili. Wiąże się to jednak z uszczupleniem zebranej kwoty o:

• środki wpłacone na rachunek przez państwo,
• podatek Belki,
• 30% środków pochodzących z wpłat wnoszonych przez pracodawcę – trafią one do ZUS (stanowią przychód Funduszu Ubezpieczeń Społecznych)

Co należy podkreślić, przepisy uwzględniają sytuacje, w których przedwcześnie wypłacane środki nie będą obciążone opłatami. Mowa o tzw. szczególnych sytuacjach życiowych, do których należą:

• poważna choroba osoby biorącej udział w PPK, jej małżonka bądź dziecka – w takim przypadku można wypłacić bezzwrotnie do 25% zgromadzonego kapitału,
• chęć pokrycia wkładu własnego do kredytu hipotecznego wziętego na budowę domu lub zakup mieszkania – dotyczy to osób, które nie ukończyły 45 roku życia i umożliwia im wypłatę do 100% zaoszczędzonych na PPK środków, jednak z obowiązkiem zwrotu w ciągu 15 lat.

PPK – czy się opłaca uczestniczyć w tym systemie oszczędzania?

Wielu pracowników stających przed decyzją związaną z uczestnictwem w PPK nie ma pewności, czy to się opłaca. Bez wątpienia istnieje wiele argumentów przemawiających za udziałem w tym systemie oszczędzania. Jakie są najistotniejsze korzyści oferowane przez Pracownicze Plany Kapitałowe?

• Udział w PPK jest dobrowolny, a środki gromadzone na rachunku PPK są prywatne, dlatego uczestnik programu może w każdej chwili z niego zrezygnować i dokonać wypłaty środków.
• Oszczędzanie w PPK pozwala lepiej zabezpieczyć się finansowo nie tylko na emeryturę, ale także na szczególne sytuacje życiowe, takie jak poważna choroba czy konieczność wniesienia wkładu do kredytu hipotecznego.
• Środki zgromadzone w PPK podlegają dziedziczeniu i uczestnik może samodzielnie zdecydować, kto je otrzyma w momencie jego śmierci.
• Uczestnicy oszczędzający w PPK generują kapitał na przyszłość z pomocą pracodawcy oraz państwa. Dzięki temu ich oszczędności są większe, niż gdyby musieli odkładać pieniądze samodzielnie.
• Odpowiedzialne za zarządzanie PPK instytucje finansowe muszą spełniać szereg rygorystycznych wymogów, a dodatkowo nadzór nad instytucjami zarządzającymi PPK sprawuje organ administracji publicznej w postaci Komisji Nadzoru Finansowego (KNF).

Jak widać, uczestnictwo w PPK jest opłacalne z wielu powodów, dlatego każdy pracownik, który zastanawia się, jak oszczędzać pieniądze na emeryturę, powinien poważnie rozważyć udział w tym programie.

Podsumowanie

Znamy już najistotniejsze informacje na temat systemu PPK: co to jest, jak działa i czy warto wziąć w nim udział. Uczestnictwo w programie Pracowniczych Planów Kapitałowych zapewnia pracownikom wiele korzyści wśród których można wymienić m.in. dopłaty ze strony pracodawcy i państwa do gromadzonych oszczędności, możliwość wystąpienia z (i powrotu do) programu w dowolnym momencie czy opcja bezstratnej wypłaty pieniędzy w szczególnych sytuacjach życiowych. Przystąpienie do systemu jest więc interesującym rozwiązaniem dla pracowników, którzy chcą zatroszczyć się o swoją emeryturę. Warto jednak zaznaczyć, że PPK może zapewnić benefity nie tylko osobom zatrudnionym, ale i ich pracodawcom. Dobrze funkcjonujące PPK w firmie będące efektem zwiększonych dopłat ze strony przedsiębiorstwa oraz podpisania umowy o zarządzanie PPK z odpowiednią instytucją finansową przekłada się na wzrost prestiżu organizacji jako pracodawcy i może stanowić dla najlepszych pracowników bodziec do pozostania w firmie.

Skarbiec TFI to towarzystwo funduszy inwestycyjnych, które ma doświadczenie w obszarze tworzenia i wdrażania Pracowniczych Planów Kapitałowych w firmach. Nasi wykwalifikowani specjaliści dysponują wiedzą i praktycznymi umiejętnościami w zakresie zarówno zarządzania produktami emerytalnymi, jak i funduszami inwestycyjnymi. Wyróżnia nas imponujący staż na rynku i wiele udanych współprac zarówno z klientami indywidualnymi, jak i instytucjonalnymi. Dzięki nam wdrożenie PPK w organizacji staje się wygodniejsze, sprawniejsze i bardziej zrozumiałe.

Zapraszamy do kontaktu.

Spodobał Ci się ten wpis? Zapoznaj się z innymi artykułami, które publikujemy na naszej stronie internetowej. Dowiesz się z nich m.in.:

• na czym polega inwestowanie pieniędzy dla początkujących,
• w co warto inwestować,
• co to jest fundusz inwestycyjny.