Co zamiast ZUS? System emerytalny w Polsce i alternatywy dla ZUS

Co zamiast ZUS? System emerytalny w Polsce i alternatywy dla ZUS.

Nie da się ukryć, że wielu Polaków ma spore wątpliwości dotyczące wysokości przyszłej emerytury. Pytanie o to, co zamiast ZUS będzie dobrym wyborem, pada coraz częściej zarówno w rozmowach prywatnych, jak i w debacie publicznej. Jedną z tendencji, którą można zaobserwować w ostatnim czasie, jest wzrost zainteresowania rozwiązaniami należącymi do III filara polskiego systemu emerytalnego, takimi jak np. IKE, IKZE czy PPE. W niniejszym artykule wyjaśnimy m.in. z jakich filarów składa się system emerytalny w Polsce, a także jakie można wyróżnić podstawowe alternatywy dla świadczeń emerytalnych z ZUS oraz czym się one charakteryzują.

System emerytalny w Polsce – z jakich filarów się składa?

System emerytalny w Polsce dla wielu obywateli naszego kraju wydaje się zagadkowy i niezrozumiały. Aby jednak móc racjonalnie zaplanować swoje działania mające na celu budowanie kapitału na przyszłość, warto zapoznać się z jego ogólną konstrukcją oraz podstawowymi założeniami.

Podział systemu emerytalnego w Polsce na trzy filary przyniosła reforma emerytalna z 1999 roku. Zgodnie z tym podziałem wyróżniamy:

• I filar – jest nim emerytura z ZUS, w przypadku której mamy do czynienia z obowiązkowym uczestnictwem,
• II filar – OFE, czyli Otwarte Fundusze Emerytalne – od 2014 r. uczestnictwo w nich jest dobrowolne,
• III filar – współtworzą go dobrowolne programy emerytalne, takie jak: IKE, IKZE, PPK, PPE.

W przypadku dwóch pierwszych filarów gromadzone środki mają charakter publiczny. Z inną sytuacją mamy do czynienia, gdy bierzemy pod uwagę rozwiązania wchodzące w skład III filara. Środki zebrane w ramach np. IKE, IKZE czy PPK mają bowiem charakter prywatny.

Co zamiast ZUS? Przegląd programów należących do III filara

Wiele osób dążących do zabezpieczenia finansowego swojej przyszłości zastanawia się nad tym, co zamiast ZUS można wybrać, aby zwiększyć swoją szansę na satysfakcjonującą emeryturę. W tym miejscu warto zaznaczyć, że ten dylemat można byłoby uściślić do: co poza ZUS wybrać, ponieważ, jak wspomniane zostało wcześniej, uczestnictwo w I filarze polskiego systemu emerytalnego jest obligatoryjne. Jedną z interesujących alternatyw dla ZUS są bez wątpienia programy należące do III filara. Udział w nich jest dobrowolny, a ich konstrukcja sprzyja racjonalnemu gromadzeniu kapitału na przyszłość. Jakie programy emerytalne wchodzą w skład III filara i co warto wiedzieć na ich temat?

Indywidualne Konto Emerytalne (IKE)

Jednym z częściej wymienianych rozwiązań w trakcie dyskusji na temat tego, jak oszczędzać na emeryturę w Polsce, jest Indywidualne Konto Emerytalne (IKE). To dobrowolny instrument finansowy wchodzący w skład III filara systemu emerytalnego w Polsce. Co sprawia, że osoby rozważające różne prywatne ubezpieczenia emerytalne oraz inne sposoby na budowanie kapitału na przyszłość decydują się na skorzystanie z IKE?

• Przede wszystkim warto podkreślić, że środki zgromadzone w IKE są własnością prywatną, która podlega dziedziczeniu. Osoby, które mają prawo do otrzymania po śmierci właściciela zgromadzonych na IKE środków, nie płacą podatku od spadków i darowizn.
• Dużym atutem IKE jest to, że oszczędzający, przy założeniu, że spełni odpowiednie warunki, będzie zwolniony z obowiązku płacenia 19% podatku od zysków kapitałowych, czyli tzw. podatku Belki.
• Kolejnym powodem, dla którego tak dobre zbiera Indywidualne Konto Emerytalne opinie wśród osób pragnących systematycznie odkładać pieniądze, jest brak ustawowo określonych minimalnych limitów wpłat. Instytucje mające w ofercie prowadzenie IKE mogą ustalać takie limity, ale najczęściej są one bardzo niskie i wynoszą np. 100 złotych.
• Na uwagę w kontekście porównania IKE vs ZUS zasługuje kwestia płynności Indywidualnego Konta Emerytalnego. Oszczędzający może wypłacić część lub całość zebranej kwoty wcześniej niż przewiduje to ustawa. W takiej sytuacji jednak konieczne będzie opłacenie podatku Belki.
• Co istotne, nie ma przeszkód, aby posiadając IKE, uczestniczyć w innych programach należących do III filara, takich jak IKZE czy PPE.

Istotną kwestią, która interesuje wiele osób analizujących różne prywatne fundusze emerytalne i inne rozwiązania przeznaczone do oszczędzania na przyszłość, jest to, co będzie działo się z wpłacanymi przez nie środkami. W przypadku programu IKE zależy to od tego, z jakim podmiotem zostanie zawarta umowa o prowadzenie Indywidualnego Konta Emerytalnego. Może to być np. bank, dom maklerski czy towarzystwo funduszy inwestycyjnych. Pozwala to osobie zainteresowanej programem wybrać formę gospodarowania odkładanymi pieniędzmi, która najbardziej jej odpowiada. W danym momencie można mieć Indywidualne Konto Emerytalne prowadzone wyłącznie przez jeden podmiot, jednak w każdej chwili jest możliwa zmiana instytucji prowadzącej IKE.

Indywidualne Konto Zabezpieczenia Emerytalnego (IKZE)

Innym rozwiązaniem, które warto rozważyć w kontekście tego, co zamiast ZUS może zapewnić odpowiedni kapitał na przyszłość, jest Indywidualne Konto Zabezpieczenia Emerytalnego (IKZE). Podobnie jak IKE, tak i IKZE należy do dobrowolnych programów współtworzących III filar systemu emerytalnego w Polsce. Co warto wiedzieć na temat tej alternatywy ZUS?

• Najistotniejszym atutem Indywidualnego Konta Zabezpieczenia Emerytalnego jest możliwość odliczenia wpłaty na IKZE od podstawy opodatkowania dochodów podatkiem PIT. Pozwala to na zaoszczędzenie na podatku PIT przy jednoczesnej możliwości systematycznego gromadzenia pieniędzy na swoją przyszłość.
• Analogicznie jak w przypadku IKE, zbierane na Indywidualnym Koncie Zabezpieczenia Emerytalnego środki mają charakter prywatny i podlegają dziedziczeniu.
• Uczestnictwo w programie IKZE jest możliwe zarówno w przypadku przedsiębiorców, jak i osób np. zatrudnionych na podstawie umowy o pracę.
• Oszczędzający, który spełni warunki przewidziane w ustawie, będzie mógł wypłacić swoje środki bez konieczności opłacenia podatku Belki. Przy wypłacie konieczne będzie jedynie zapłacenie zryczałtowanego podatku dochodowego od osób fizycznych, którego wysokość wynosi 10%. Warto zaznaczyć, że wypłata realizowana po spełnieniu warunków ustawowych może być – w zależności od preferencji właściciela IKZE – dokonana od razu w całości lub w ratach.
• Istnieje możliwość wcześniejszej wypłaty całości środków z IKZE. W takiej sytuacji wycofane środki trafią na rachunek właściciela. Co istotne, należy je później uwzględnić jako dochód z innych źródeł w rocznym zeznaniu podatkowym i wskazać go w PIT-0. Zwrócone wcześniej środki z IKZE podlegają opodatkowaniu według skali podatkowej.

Pracowniczy Program Emerytalny (PPE)

Kolejnym rozwiązaniem funkcjonującym w ramach III filara polskiego systemu emerytalnego jest Pracowniczy Program Emerytalny (PPE). Tym mianem określa się zorganizowaną formę oszczędzania na emeryturę, dla której typowe jest to, że pracodawca finansuje ją niezależnie od ZUS. Zarządzaniem PPE zajmuje się wyspecjalizowana instytucja finansowa wybrana przez pracodawcę, której funkcję może pełnić np. towarzystwo funduszy inwestycyjnych (TFI). Jakie korzyści wynikają dla pracownika i pracodawcy z dobrowolnego Pracowniczego Programu Emerytalnego PPE?

• Pracodawcy zapewniający swoim pracownikom możliwość udziału w PPE zyskują w kilku obszarach. Finansowanie Pracowniczego Programu Emerytalnego sprzyja budowaniu ich wizerunku jako przyjaznego miejsca pracy, gdzie dba się o komfort i przyszłość osób zatrudnionych. Co więcej, wpłacane przez siebie składki przedsiębiorca może potraktować jako koszty uzyskania przychodu. Warto zwrócić również uwagę na elastyczność, jaką charakteryzuje się PPE. Jeśli zajdzie taka potrzeba, pracodawca może okresowo zawiesić odprowadzanie składek, a nawet zdecydować się na likwidację programu w swojej firmie.
• Pracowniczy Program Emerytalny jest również atrakcyjnym rozwiązaniem z perspektywy pracownika. Składkę podstawową opłaca w tym przypadku pracodawca, a pracownik może zdecydować się na uiszczanie dobrowolnej składki dodatkowej pobieranej z jego wynagrodzenia netto. Zgromadzone w ramach PPE środki finansowe stanowią prywatną własność pracownika i podlegają dziedziczeniu. Co również warte podkreślenia, wypłaty środków z Pracowniczego Programu Emerytalnego są zwolnione na mocy ustawy z podatku od zysków kapitałowych.

Pracownicze Plany Kapitałowe (PPK)

Czwartym programem wchodzącym w skład III filara, w którym mogą wziąć udział pracownicy zastanawiający się, co zamiast ZUS pomoże im zbudować odpowiedni kapitał na emeryturę, są Pracownicze Plany Kapitałowe (PPK). Na co należy zwrócić uwagę w kontekście tego programu?

• Zgodnie z przepisami pracodawca ma obowiązek utworzyć PPK w swojej firmie. Istnieją od tej zasady nieliczne wyjątki ujęte w regulacjach, w postaci np. mikroprzedsiębiorstw, których pracownicy w komplecie złożą deklarację o rezygnacji z dokonywania wpłat do PPK.
• Każdy pracownik jest z założenia objęty programem PPK. Nie jest to jednak program obowiązkowy – z uczestnictwa w nim można zrezygnować poprzez złożenie pisemnego oświadczenia u pracodawcy.
• Z perspektywy pracownika, który zastanawia się, jak najlepiej oszczędzać na emeryturę, uczestnictwo w PPK niesie za sobą wiele korzyści. Najważniejszą z nich jest to, że wpłaty do PPK są finansowane nie tylko przez pracownika, ale również przez pracodawcę i Państwo. Zebrane w ten sposób środki są prywatną własnością uczestnika PPK. Za zarządzanie Pracowniczymi Planami Kapitałowymi odpowiada w oparciu o odpowiednią umowę instytucja finansowa wybrana przez pracodawcę. Funkcję podmiotu prowadzącego PPK mogą pełnić m.in. towarzystwa funduszy inwestycyjnych (TFI), zakłady ubezpieczeń, powszechne towarzystwa emerytalne oraz pracownicze towarzystwa emerytalne.

Podsumowanie

System emerytalny w Polsce nie cieszy się zbyt dobrą opinią wśród obywateli. Obawy i wątpliwości dotyczące tego, czy wysokość emerytur pozwoli na spokojne cieszenie się „jesienią życia”, sprawia, że coraz więcej osób zaczyna szukać odpowiedzi na pytanie: co zamiast ZUS? Jednym z obszarów, na które warto zwrócić uwagę w trakcie takich poszukiwań, są programy współtworzące III filar systemu emerytalnego w Polsce. Należą do nich: Indywidualne Konto Emerytalne (IKE), Indywidualne Konto Zabezpieczenia Emerytalnego (IKZE), Pracowniczy Program Emerytalny (PPE) oraz Pracownicze Plany Kapitałowe (PPK). Poza programami wchodzącymi w skład III filara istnieją inne pomysły na to, jak najlepiej oszczędzać na emeryturę. Przykładem rozwiązań, które mogą zainteresować osoby próbujące odnaleźć dopasowane do swoich potrzeb i oczekiwań metody na budowę kapitału na przyszłość, są różnego rodzaju produkty emerytalne proponowane m.in. przez towarzystwa funduszy inwestycyjnych (TFI).

Skarbiec TFI to renomowane towarzystwo funduszy inwestycyjnych, które posiada w swojej ofercie profesjonalne usługi z zakresu prowadzenia IKE oraz IKZE na rzecz Klientów indywidualnych. Do tej grupy Klientów kierujemy również innego rodzaju produkty emerytalne, wśród których można wyróżnić m.in.:

• Plan Systematycznego Oszczędzania Skarbiec Junior,
• Plan Systematycznego Oszczędzania,
• Pakiet Emerytalny Skarbiec.

W ramach naszej działalności związanej z produktami emerytalnymi obsługujemy również Klientów firmowych. Wśród rozwiązań z tego segmentu dostępnych w naszej ofercie znajdują się:

• Pracownicze Plany Kapitałowe,
• Pracowniczy Program Emerytalny,
• Pracowniczy Program Oszczędnościowy.

Zachęcamy do kontaktu.

Zainteresował Cię ten wpis? Zapoznaj się z innymi artykułami, które publikujemy na naszej stronie internetowej. Poruszamy w nich wiele ciekawych tematów, w tym m.in.:

• co to jest Indywidualne Konto Emerytalne,
• co może być lepszym rozwiązaniem dla inwestora: IKE czy IKZE,
• na czym polega obliczanie emerytury w Polsce,
• czym są fundusze inwestycyjne.